Lương Lễ Dũng

Mỗi năm Tết đến tiễn con giáp cũ, đón con giáp mới, hẳn ai ai trong chúng ta không ít thì nhiều đều đoán xem con vật biểu trưng cho 365 ngày tới sẽ thuận nghịch thế nào đây? Chuyện “làm ăn”  sẽ “khá” hay “khó” đây? Thôi thì cái gì tới sẽ tới, còn trước mắt thì bạn và tôi cùng dành chút thời gian phiếm vài chuyện về con Mèo, con Mẹo cho năm Mão 2023 nhé!

ĐA VĂN HÓA GÓC NHÌN VỀ MÈO!

Văn hóa của các dân tộc có khác nhau nên quan niệm về mèo cũng được nhìn dưới nhiều sắc thái trái nghịch. Người Trung Quốc cho rằng mèo là hiện thân của điều tốt lành, gắn liền với mùa màng suông sẻ cho nhà nông. Các bạn Cam-pu-chia láng giềng cũng vậy, đến nay vẫn xem mèo là vật dâng cúng cầu mưa cho chuyện trồng tỉa vào những năm khô hạn. Ngược lại, người xưa ở nước Nhật thì cho rằng mèo là con vật báo điềm dữ, điều không tốt sẽ đến, có lẽ vì mèo thường có động thái bồn chồn dữ dội nhờ khả năng nhận biết sớm các cơn động đất sắp xảy ra mà với Nhật Bản như bạn đã biết đó là quốc gia thường phải chịu nhiều thiên tai do động đất. Dù sao thì quan niệm đó ngày nay cũng đã vơi đi mà điển hình là nhân vật cô mèo dễ thương Hello Kitty của xứ sở hoa Anh Đào đã được các bạn nhỏ khắp nơi yêu thích. Với người dân Ấn Độ thì mèo là tượng trưng cho người xuất thân khổ hạnh phải nổ lực thoát cảnh khó khăn, trái ngược hẳn với cách nhìn của người Ý ví mèo là biểu tượng của sự tự do và còn là vật bảo hộ cho phụ nữ.

Dân tộc nào cũng có quan niệm ít nhiều tâm linh huyền bí về mèo, tuy nhiên có lẽ dấu ấn của mèo tạo ảnh hưởng sâu đậm nhất trên đất nước Ai Cập thời cổ đại khi người dân ở đây khắc họa mèo như một trong các vị thần đem lại phước lành, người nào giết mèo sẽ phải chịu hình phạt là án tử, khi mèo chết chủ nuôi sẽ cạo đôi lông mày để tỏ lòng thương tiếc như một nghi thức để tang và còn phải ướp xác mèo, chôn cất trang trọng! Tập tục này được các nhà khảo cổ khai quật hang động, lòng đất minh chứng khi tìm thấy hàng ngàn xác ướp mèo ở nhiều nơi và cả các hình vẽ, tượng đồng người phụ nữ mang đầu mèo mà người Ai Cập gọi là thần tính ái Bastet của họ! Phần lớn các nước Châu Phi thì xem mèo là đặc trưng cho sự tài giỏi, thậm chí có thể nhìn xa trông trước như nhà tiên tri! Các nước Châu Âu và Châu Mỹ tuy chủ yếu xem mèo như một loại vật cảnh nhưng cũng thiên về hàm ý mèo là biểu tượng cho người có khí chất mạnh mẽ.

Bước sang thế giới tâm linh của tôn giáo, mèo cũng mang hình ảnh trái ngược nhau về cách nhìn. Nếu đạo Phật chỉ xem mèo là một loài vật tầm thường và vô cảm thì ngược lại đạo Hồi cho rằng sự xuất hiện của mèo trong gia đình nào đó là dấu hiệu gắn liền với sự trọng vọng; dù vậy họ cũng trừ đi mấy chú mèo đen, nhất là mèo đen mang đôi mắt xanh chai vì đó là biểu hiện của ma thuật! Màu mèo cũng … lộn xộn quan niệm, với người phương Tây thì đa số cho rằng ra đường mà gặp mèo trắng thì hên, mèo đen thì xui nhưng dân Anh, dân Úc thì ngược lại!

ĐÂU LÀ TÍNH CÁCH CỦA MÈO?

Nếu nhìn thoáng qua dóc váng nhỏ nhắn của mèo thì đáng xem là con vật dễ mến; tuy nhiên, nếu tìm hiểu về tính cách thì dường như có không ít mối mâu thuẩn với bề ngoài. Mèo chỉ lành khi nằm ngủ hoặc khi cạ nhẹ chân vào người quen nhưng sẽ khác hẳn khi cần tranh chiến, đầy dữ dội với hình ảnh long mắt, nhe răng, dựng gáy, giơ móng (nhất là khi gặp chó!) hoặc tỉnh lặng nhưng đầy nguy hiểm lúc rình chuột, và đến khi vồ chuột thì cách vờn mồi, cắn xé càng cho thấy vẽ ngoài hiền lành lúc bình thường của mèo cứ như là một hình ảnh giả vờ!

Khi nói đến mèo thì không thể bỏ qua … chuột, điều lạ là phần lớn các câu chuyện về “cặp đôi” không thể tách rời này điều thiên vị về chuột trong vai kẻ yếu bị hiếp đáp, như bộ phim hoạt hình nổi tiếng “Tom và Jerry” sắm cho mèo vai to xác, đáng ghét qua tập này sang tập khác loay hoay kiểu gì cũng thua trí chuột Jerry ranh mảnh! Chuyện kể xưa ở ta và nhiều nước khác cũng vậy, mèo lúc nào cũng thù chuột nhưng cái kết thì vẫn cứ bị bại. Truyện cổ tích Nhật Bản, Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan đều cùng kể như nhau là ban đầu mèo không có tên trong 12 con giáp do bị chuột lừa về thời gian Ngọc Hoàng mở hội thi tuyển chọn 12 con vật đại diện cho 12 năm nên Mèo vắng mặt, (còn sau đó vì sao được chọn thì … hổng biết!), thế nên truyền kiếp mèo thù chuột! Còn với sự tích nước ta thì mèo cùng chuột đến thiên đình theo triệu hồi của Ngọc Hoàng khi qua một con sông có nhờ trâu cho quá giang, giữa dòng, chuột lựa lúc mèo lo ra ngắm cảnh bèn đạp mèo ngả xuống sông, may mắn mèo được hỗ cứu nhưng đến thiên đình trễ hơn chuột nên đành phải xếp sau chuột trong thứ tự 12 con giáp! Thế là mèo thù chuột đến tận giờ!

Chuyện vặt dân gian về mèo không ít và vẫn theo bài bản mèo cứ phải là vai phản diện và càng ác nếu nó là con mèo hoang lang bạt hay mèo già vì chuyện chí dị phán rằng mèo già sẽ hóa thành cáo tăng thêm bội phần hiểm ác! Không khó tìm thấy hình ảnh phản cảm dành cho mèo với hàm ý chế giểu từ các câu nói truyền miệng đến truyện đồng dao, tranh vẽ, nào là: “Thói mèo mã gà đồng”, “Trò mèo”, “Mèo khen mèo dài đuôi”, “Đám cưới chuột”, “Con mèo mà trèo cây cau …”… Ngẩm nghĩ khá là bất công với mèo vì công trạng diệt chuột phá hại mùa màng, tài sản, lây lan dịch bệnh đâu phải là nhỏ! Chưa kể điều ít người biết là mèo còn được nhiều trường phái võ thuật xem là gốc rễ hình thành các thế võ qua các khía cạnh đặc biệt về tư thế và hành động của mèo. Trong các loài động vật bốn chân, chỉ có mèo, lạc đà và hươu cao cổ bỏ bước kiểu nhấc 2 chân trước và sau cùng một phía, toàn bộ các động vật khác đều bỏ bước chéo 2 chân không cùng phía, chính vì vậy mèo có dáng đi nhẹ nhàng, uyển chuyển và ít tiếng động, 2 chân trước tát rất nhanh, cấu trúc đàn hồi của bộ cơ thì đặc biệt mềm dẻo nên mèo đồng lúc trèo giỏi, phóng nhanh và nhảy cao, còn khi rơi xuống thì mèo có thể vặn mình rất sâu để giảm tốc. Chưa hết, hãy nhìn tư thế bất động như bức tượng lúc rình mồi, lúc phòng thủ rồi đột ngột chuyển sang tấn công nhanh như chớp, đó đều là tố chất cần có cho người học võ! 

NĂM MÃO THẾ NÀO? TUỔI MẸO THÌ SAO?

Đều là mèo nhưng thời gian thì gọi là Mão, còn người tuổi mèo thì gọi là Mẹo. Năm Mão thì theo chu trình 12 con giáp, tháng Mão là tháng giữa Mùa Xuân, giờ Mão trong ngày thì từ 5 đến 7 giờ sáng mà theo sách tử vi thì năm Mão là năm được mùa cho nhà nông, tháng Mão là lúc cây cối đâm chồi ra lộc trời đất tươi đẹp, còn giờ Mão thì đón bình minh ngày mới đầy ánh sáng! Còn tuổi Mẹo thì sao? Thật khác xa với những ác cảm về mèo trong các câu chuyện đời thường, đến đây thì các bác tướng số cùng tử vi có phần “trở giọng”! Nào là người tuổi Mẹo thường rất dịu dàng, nhân ái, thông minh nên được nhiều yêu mến và còn thường “phán” thêm một câu cho yên tâm là điều phước sẽ gặp nhiều còn vận rủi thì ít! Đúng sai chẳng biết, thôi thì trước mắt đón năm Quý Mão sang, xin chúc cho người tuổi Mẹo (và … cả tuổi khác) một năm mới gặp nhiều an lành và hạnh phúc nhé!