Thanh Vân - Phòng KN và DVNN
Tỉnh Long An, nằm trong vùng Đồng bằng sông Cửu Long - vựa lúa lớn nhất cả nước - đang từng bước khẳng định vai trò tiên phong trong việc chuyển đổi mô hình sản xuất lúa theo hướng chất lượng cao, phát thải thấp. Đây không chỉ là sự thay đổi về kỹ thuật canh tác mà còn là bước chuyển mình cần thiết để thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường, đồng thời nâng cao giá trị và sức cạnh tranh của ngành lúa gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Từ sản xuất truyền thống đến chuyển đổi bền vững
Trong nhiều năm qua, sản xuất lúa tại Long An vẫn gắn liền với hình thức canh tác truyền thống, sử dụng nhiều giống lúa đại trà, phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật ở mức cao. Điều này giúp tăng năng suất nhưng lại kéo theo những hệ lụy như thoái hóa đất, ô nhiễm môi trường nước, phát thải khí nhà kính, ảnh hưởng đến sức khỏe nông dân và làm giảm chất lượng hạt gạo.
Nhận thấy những hạn chế của phương thức cũ, ngành nông nghiệp tỉnh đã chủ động triển khai nhiều chương trình chuyển đổi sang canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp, theo định hướng phát triển nông nghiệp của nước nhà. Đây là mô hình sử dụng giống lúa chất lượng cao, giảm lượng phân bón và thuốc hóa học, tăng cường kỹ thuật sinh học, canh tác thông minh nhằm giảm phát thải khí nhà kính, nhất là khí methane (CH4) - loại khí có sức làm nóng trái đất gấp 25 lần CO2.
Những mô hình tiêu biểu tại Long An
Nhiều địa phương trong tỉnh Long An đã triển khai thành công các mô hình canh tác lúa theo hướng chất lượng cao, thân thiện với môi trường. Tiêu biểu như các huyện khu vực Đồng Tháp Mười của tỉnh, nông dân đã và đang áp dụng rất thành công kỹ thuật canh tác lúa “1 phải 6 giảm” cùng với việc đồng bộ kỹ thuật, ứng dụng cơ giới từ khâu làm đất, gieo sạ đến thu hoạch, từ đó tiết kiệm chi phí sản xuất, tăng năng suất và chất lượng lúa.
Đặc biệt, việc ứng dụng kỹ thuật tưới ngập khô xen kẽ (AWD) đã được chú trọng khuyến khích người dân thực hiện tốt hơn để giảm lượng nước tưới và hạn chế phát thải khí methane. Cùng với đó là việc tăng cường sử dụng phân bón hữu cơ, chế phẩm sinh học, giúp giảm lượng phân bón hóa học và thay thế dần thuốc bảo vệ thực vật hóa học.
Ngoài ra, Long An còn đẩy mạnh liên kết “4 nhà” giữa nông dân - hợp tác xã - doanh nghiệp - nhà khoa học, tạo chuỗi giá trị khép kín trong sản xuất và tiêu thụ lúa gạo. Các giống lúa như Đài Thơm 8, OM 5451, ST24,… được lựa chọn để đảm bảo vừa đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, vừa phù hợp với yêu cầu về giảm phát thải trong sản xuất.
Hướng đến nền nông nghiệp xanh và có trách nhiệm
Việc chuyển đổi sang mô hình canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp không chỉ đơn thuần là thay đổi kỹ thuật sản xuất mà còn là thay đổi tư duy của người nông dân. Tỉnh Long An đã tổ chức nhiều lớp tập huấn, hội thảo, hướng dẫn trực tiếp cho nông dân, giúp họ hiểu rõ lợi ích lâu dài của mô hình này.
Ngoài ra, với định hướng phát triển nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp tuần hoàn, tỉnh Long An đang khuyến khích người dân tận dụng phụ phẩm sau thu hoạch (rơm rạ, trấu...) để làm phân hữu cơ, sản xuất năng lượng sinh học, vừa giảm chi phí vừa bảo vệ môi trường.
Khẳng định vai trò trung tâm vùng lúa gạo
Với trên 500.000 ha sản xuất lúa trong một năm, Long An đang chuyển hướng sang mô hình canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp giúp tỉnh khẳng định vị thế là trung tâm sản xuất lúa gạo bền vững của vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Mục tiêu của tỉnh trong giai đoạn 2025-2030 là giảm lượng phát thải khí nhà kính trong sản xuất lúa trên 10%, 100% rơm được thu gom khỏi đồng ruộng và được chế biến tái sử dụng, trên 80% diện tích ứng dụng cơ giới hóa đồng bộ,.... Đây là bước đi phù hợp với xu thế toàn cầu về nông nghiệp xanh, đồng thời mở rộng cơ hội xuất khẩu gạo Việt Nam vào các thị trường khó tính như EU, Mỹ, Nhật Bản.
Canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp không còn là lựa chọn, mà là con đường tất yếu để phát triển bền vững. Long An đang đi đúng hướng, đặt nền móng cho một nền nông nghiệp không chỉ hiệu quả về kinh tế, mà còn hài hòa với môi trường và xã hội./.