Thanh Vân  - Phòng KN và DVNN

Trong bối cảnh sản xuất nông nghiệp đang đối mặt với nhiều thách thức như suy thoái đất, biến đổi khí hậu và yêu cầu ngày càng cao về an toàn thực phẩm, việc thay đổi thói quen canh tác, chuyển từ canh tác truyền thống sang canh tác theo hướng thân thiện với môi trường chú trọng đến sức khỏe của đất, hướng đến nền nông nghiệp bền vững đã và đang trở thành một trong những nhiệm vụ chiến lược. Trong đó, việc ứng dụng các thành tựu của công nghệ sinh học mà cụ thể là các sản phẩm sinh học, vi sinh được xem như là một giải pháp kỹ thuật hiệu quả và bền vững, giúp tái tạo độ phì nhiêu, cải thiện cấu trúc đất, giảm phụ thuộc vào phân bón hóa học và nâng cao năng suất nông nghiệp theo hướng lâu dài.

Vấn đề thực tiễn từ đất canh tác

Mặc dù đạt được nhiều thành tựu về sản lượng trong những năm qua, nền nông nghiệp Long An vẫn dựa nhiều vào phương pháp canh tác truyền thống. Việc sử dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật hóa học với tần suất cao đã gây ra hệ lụy lâu dài: hệ sinh thái đất bị phá vỡ, độ tơi xốp suy giảm, hệ vi sinh vật có lợi mất cân bằng. Thực tế trong sản xuất của nông dân đã phản ánh rõ tình trạng này khi mà phân bón được đầu tư nhiều hơn, chi phí đầu tư của vụ sau cao hơn vụ trước.

Trong bối cảnh đó, áp dụng các sản phẩm sinh học, vi sinh trong phục hồi đất đang được xem là một hướng đi chiến lược, gắn liền với thực tiễn canh tác và phù hợp với điều kiện của địa phương.

Giải pháp sinh học, vi sinh - từ lý thuyết đến đồng ruộng

Ứng dụng những thành tựu của công nghệ sinh học trong nông nghiệp không còn là một khái niệm mới khi mà ngày càng có nhiều mô hình sử dụng chế phẩm sinh học, vi sinh để cải tạo đất đã mang lại kết quả rõ rệt. Một số ứng dụng tiêu biểu bao gồm:

• Phân bón hữu cơ vi sinh: chứa các chủng vi sinh vật như Rhizobium, Azotobacter, Bacillus… có khả năng cố định đạm, phân giải lân, giúp cây trồng dễ hấp thụ dinh dưỡng và phát triển khỏe mạnh ngay từ giai đoạn đầu. Các mô hình thuộc Chương trình xây dựng vùng sản xuất lúa ứng dụng công nghệ cao tại các huyện phía Bắc của tỉnh đã ghi nhận việc bón lót phân hữu cơ trước khi gieo sạ giúp rễ lúa phát triển tốt hơn, cây lúa hấp thu dinh dưỡng tốt hơn và giảm lượng phân bón hóa học cần sử dụng nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả kinh tế cho người trồng lúa.
• Chế phẩm phân hủy phụ phẩm nông nghiệp: giúp xử lý rơm rạ ngay tại ruộng sau thu hoạch, hạn chế việc đốt đồng gây ô nhiễm không khí và làm tổn hại hệ vi sinh trong đất nhưng góp phần trả lại chất hữu cơ ngay trên đồng ruộng và từ đó giảm lượng phân bón cần sử dụng.

• Vi sinh vật đối kháng: nấm Trichoderma, Bacillus, xạ khuẩn,… đã được sử dụng để hạn chế bệnh héo rũ, thối rễ, giúp cây trồng tăng sức đề kháng, tăng khả năng chống chịu trước những tác nhân bất lợi từ đó giảm hoặc hoàn toàn không sử dụng thuốc BVTV hóa học trong canh tác.
• Chế phẩm EM (Effective Microorganisms) chứa các chủng vi sinh có lợi: cải thiện độ phì nhiêu và cấu trúc đất; và cải thiện hoạt động vi sinh trong đất, giảm khoảng 20% phân bón hóa học, giảm chi phí đầu tư trong quá trình sản xuất nhưng vẫn đảm bảo được hiệu quả kinh tế. Thực tế một số mô hình đã ghi nhận hiệu quả của việc sử dụng chế phẩm EM trong canh tác lúa trên vùng đất phèn nghèo dinh dưỡng đã giúp giảm được khoảng 20% phân đạm, 20-25% phân lân, lúa ít sâu bệnh và tỷ lệ hạt chắc cao, hiệu quả kinh tế tăng khoảng 20%.

Việc ứng dụng các sản phẩm sinh học, vi sinh trong sản xuất không chỉ mang lại lợi ích cho đất và cây trồng, mà còn tạo hiệu ứng tích cực đối với môi trường và kinh tế nông hộ. Việc giảm lượng phân bón hóa học sử dụng và BVTV hóa học đồng nghĩa với giảm phát thải khí nhà kính, hạn chế ô nhiễm nguồn nước và bảo vệ đa dạng sinh học. Ngoài ra, sản phẩm nông sản được canh tác theo hướng sinh học cũng ngày càng được các thị trường xuất khẩu chấp nhận, đặc biệt là các thị trường xuất khẩu có tiêu chuẩn cao như châu Âu, Nhật Bản, Mỹ…Việc ứng dụng các sản phẩm sinh học, vi sinh không chỉ đơn thuần là giải pháp kỹ thuật, mà còn là định hướng phát triển lâu dài cho nền nông nghiệp Long An. Khi đất khỏe, cây trồng phát triển tốt, môi trường được bảo vệ và người nông dân có thêm thu nhập - đó chính là những giá trị cốt lõi mà nông nghiệp bền vững mang lại cho hôm nay và cả mai sau./.